Signalen 117
R. Sollie-Sleijster
23-1-2021
Nog veel vragen over consequenties avondklok voor kerken
RD 20-1-2021
Wat betekent de deze week aangekondigde avondklok voor kerkdiensten en pastoraat?
Veel is nog onduidelijk. Na half negen ’s avonds mag niemand meer naar buiten, maar er zijn uitzonderingen. Valt de kerkdienst daar ook onder? Een uitzondering in verband met godsdienstvrijheid? En hoe zit het met pastoraal bezoek aan zieken, al dan niet in het ziekenhuis? Ook een uitzondering? Premier Rutte gaf in zijn persconferentie aan dat hij er niet van uitging.
Dr. Teunis van Kooten, kerkrechtspecialist, is van mening dat een dergelijke maatregel voor iedereen geldt, ongeacht levensovertuiging. Wel moet er voldoende ruimte zijn om een dienst te houden en die is er overdag. Een avonddienst zou wat vroeger kunnen beginnen (en eindigen). De maatregel is daarom geen inbreuk op de godsdienstvrijheid.
Ook huisbezoek valt onder de regel dat niet meer dan één persoon bezoek mag afleggen. Twee ambtsdragers per bezoek is een goede gewoonte, maar nergens, ook niet in de Dordtse Kerkorde, leest Van Kooten dat dit een verplichting is.
Omdat wel een uitzondering gemaakt wordt om ‘s nachts op straat te zijn als mensen een werkgeversverklaring kunnen overleggen, lijkt het Van Kooten toegestaan om een pastoraal bezoek door een predikant aan bijvoorbeeld een ernstig zieke of stervende te brengen. De predikant is immers in dienst van de kerk en heeft een zorgberoep, hij is zielzorger. Voor een ouderling of diaken ligt dat anders, die is niet in dienst van de kerk.
Het gesprek hierover zal binnenkort nog verder gevoerd worden.
Aanvulling:
Er geldt geen uitzondering voor kerken op de avondklok, zo laat het ministerie van Justitie en Veiligheid weten. (21-1-2021) Zowel bezoekers van kerkdiensten, als degenen die de uitzending mogelijk maken, dienen op tijd thuis te zijn. Kerkdiensten behoren nog steeds zoveel mogelijk digitaal gehouden te worden om zo min mogelijk contactmomenten te hebben, waardoor het virus zich niet verder kan verspreiden.
Archeoloog Zwolle stuit op resten van romaanse kerk
RD 20-1-2021
De Grote of Sint Michaels kerk aan de Grote Markt in Zwolle is voor een deel gebouwd op de fundering van een eerdere kerk. Bij restauratiewerkzaamheden en daarop volgende opgravingen stuitte de stadsarcheoloog Michael Klomp op een tufstenen muur met ijzeroer. Het blijken de resten te zijn van de romaanse Michaels kerk, waarvan in 1040 door de bisschop van Utrecht werd bepaald dat deze aan het Lebuïnuskapittel in Deventer zou worden geschonken. De kerk is dus al van voor 1040. Tussen 1452 en 1827 zijn meer dan 700 personen in de Grote Kerk begraven. In het vloerdeel met de fundamenten van de romaanse kerk is ook een grote grafkelder blootgelegd.
De Grote of St. Michaels kerk is een laatmiddeleeuwse stadskerk met muur- en gewelfschilderingen uit die tijd. Bovendien bevat het gebouw zeldzame interieurstukken, zoals de grote preekstoel, door Adam Straes uit Weilburg in Nassau tussen 1617 en 1622 gemaakt, en het omvangrijke orgel, dat Arp en Franz Casper Schnitger tussen 1718 en 1721 vervaardigden. Dit orgel wordt op korte termijn ook gerestaureerd, al zal het geld hiervoor nog bijeengebracht moeten worden. Gehoopt wordt op een subsidie van ‘klinkend erfgoed’. Klomp: “Zwolle beschikt over het grootste originele barokorgel van Europa. Daarmee ligt het in de lijn van de verwachting dat de Rijksoverheid de restauratie van dit belangwekkende instrument steunt.”
Het dilemma van de katholieke ‘herder’ Joe Biden
ND 20-1-2021
De Italiaanse theoloog Massimo Faggioli heeft een boek over Bidens katholieke wortels gepubliceerd. Hij stelt dat Biden één van de laatste katholieken van het zichtbare katholicisme is binnen de Democratische partij. Biden blijkt te progressief voor de conservatieve katholieken (die Trump steunen) en te gematigd voor de nieuwe generatie radicale katholieken.
Faggioli’s boek, Joe Biden en het katholicisme in de Verenigde Staten, laat de achtergronden en inspiratie van Biden zien. Biden is pas de tweede rooms katholieke president. John F. Kennedy was de eerste in 1961. Maar de context verschilt veel, omdat er nu een verdeelde kerk, een verdeeld land en een gebrek aan zelfvertrouwen is. Dat was in 1961 wel anders.
De theoloog trekt parallellen tussen Joe Biden en paus Franciscus. De laatste werd destijds ook gekozen, een oude man die met pensioen zou gaan en onverwacht werd geroepen om een ambt te bekleden in een situatie van diepe verdeeldheid en grote polarisatie. De verdeeldheid in de kerk was verborgen, omdat het niet veilig was je mening te uiten. Ook de polarisatie was nog niet zo extreem als zij later werd. Benedictus XVI liet in sommige delen van de katholieke kerk de radicalisering van ultraconservatieve tendensen toe. Onder zijn pausschap vond in de VS de overgang plaats van conservatisme oude stijl met haar kritiek op sommige aspecten van het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) naar een nieuwe generatie neo-conservatieven die radicaal tegen dit vernieuwingsconcilie en het moderne denken is.
Biden praat als een herder. Hij gelooft in de eenheid van de VS, waar de laatste decennia in verschillende kerken en godsdiensten extreme en sektarische tendensen zijn opgekomen.
Voor Biden staat katholicisme niet tegenover protestantisme, maar tegenover sektarisme. Hij wil verenigen en dat is tegelijk het probleem. Daarvoor zul je compromissen moeten zoeken en die zijn niet populair in de politiek, niet aan de rechter- en ook niet aan de linkerzijde.
Biden noemt zichzelf een Johannes XXIII-katholiek, naar de paus die het Tweede Vaticaans Concilie in gang zette. Hij heeft alle andere veranderingen sindsdien geaccepteerd.
Bidens abortusstandpunt is in tegenspraak met de katholieke leer. Hij vindt dat hij onderscheid moet maken tussen wat zijn geloof hem zegt en wat hij als politicus kan doen. Toen abortus werd gelegaliseerd, vond hij dat te liberaal. Zijn morele dilemma is als katholiek actief te zijn binnen een partij die ideologisch pro-choice is, maar die toch een daling van abortussen mogelijk maakt door haar sociale politiek die vrouwen helpt een andere keuze te maken dan abortus.
De nieuwe president is een van de laatste katholieken van het zichtbare midden binnen de partij. Een conservatieve katholiek vindt bij hem meer aansluiting, maar Biden heeft niet veel tijd om de gematigde katholieken in het centrum tussen radicaal links en radicaal rechts te laten groeien.