Signalen 58
R. Sollie-Sleijster
02-12-17
Kerkfusie in aantocht
RD 25/11/17
Dr. C.S.L. Janse (oud-hoofdredacteur van het RD) vraagt zich af in hoeverre de discussies van de landelijke kerk nog leven op het grondvlak, en dan vooral bij jongeren. Al klonk onlangs op een bijeenkomst van GKv en NGK een breed gedragen verlangen naar eenheid, toch ziet Janse dat de keuze voor een gemeente tegenwoordig vaker wordt gemaakt op basis van de sfeer dan van de leer.
Opschuiven
Beide kerken, GKv en NGK, vinden elkaar, omdat de vrijgemaakten behoorlijk zijn opgeschoven. Niet meer de ware kerk en orthodox gereformeerd-zijn staat centraal. Men wil nu modern gereformeerd zijn. Bepaald geen verbetering, zo laat Janse weten. De NGK was die weg al gegaan en hij ziet de GKv ook steeds verder opschuiven. Zeker nu de GKv synode alle ambten voor vrouwen heeft opengesteld. Daar komt bij een vrijer omgaan met Bijbel en belijdenis en een afnemend kerkbezoek.
Ook het ND is opgeschoven. Waar voorheen (de tijd van Piet Jongeling) deze krant zich verzette tegen allerlei ontwikkelingen in kerk en maatschappij, zien we vandaag dat veel van wat toen werd afgewezen nu wordt uitgedragen.
Verdeeldheid
En waar destijds leervrijheid in de Hervormde kerk werd afgewezen door de GKN (synodaal gebonden kerken), zagen we dat afwijkende opvattingen (Kuitert, Wiersinga) in die kringen steeds meer aanhang kregen. Vrijzinnigheid binnen de hervormde kerk vormde zo geen barrière meer om één te worden. Veertig jaar na het eerste initiatief tot toenadering kwam de PKN tot stand. We spreken niet voor niets van institutionele traagheid. Die traagheid zien we ook aan de andere kant van het spectrum: de CGK bestaat nog steeds, ondanks grote interne verschillen.
De vrijgemaakten en buitenverbanders zijn nog niet gefuseerd. Er moet nog het nodige worden geregeld. Een nieuwe naam bijvoorbeeld. Misschien Evangelische Gereformeerde Kerken? Maar sommigen zien het woord ‘gereformeerd’ misschien liever helemaal uit de naam verdwijnen? Zoals een NGK-deelnemer in Kampen stelde: de belijdenis is als een betonblok aan het been.
Grondvlak
Ook Agnes Amelink (preekconsent in de NGK) stelde dat op het grondvlak in de NGK in ieder geval geen belangstelling is voor een vereniging van beide kerken. De plaatselijke gemeente is wat telt. Daar moet je je thuis kunnen voelen. Prof. Oldenhuis (NGK) is het hier mee eens. Zeker de jongere generatie heeft niets met synode of kerkverband, zo stelt hij.
Janse wijst op onze individualistische maatschappij, die hier een rol speelt. Het gaat tegenwoordig meer om de sfeer dan om de leer. Leerstellige vragen, ach, dat is iets van vroeger, voor de generatie van je opa. Het leidde alleen maar tot conflicten en scheuringen.
Maar, zo vervolgt Janse, toch heeft een kerkverband een belangrijke functie. De rechte leer, de gereformeerde belijdenis en de kerkelijke tucht over leer en leven zijn kenmerken van de kerk.
De poort is eng en de weg smal die naar het leven leidt en niet ieder die zich christen noemt, is dat ook werkelijk.
”Kerkelijke verdeeldheid is een onvermijdelijk gevolg van dieperliggende theologische en ethische verdeeldheid. Een hereniging van kerken die elkaar kunnen vinden, omdat ze zich steeds meer laten leiden door de tijdgeest, is dan geen reden tot vreugde”
zo waarschuwt Janse.
GKv-synode blikt terug en zet studie in gang
RD 25/11/17
GTU
Op een op 24 november in Kampen gehouden laatste vervolgzitting van de GKv-synode Meppel gaf prof. dr. R. Kuiper (TUK) een terugblik op het GTU-besluit van de CGK-synode. Wat vooral slecht viel bij de TUK was de persverklaring van de CGK-synode. In deze verklaring werden vraagtekens gezet bij de hermeneutische en exegetische inzichten van Kamper theologen. Het is onduidelijk hoe de samenwerking van TUK en TUA verder zal gaan. De NGK-predikantenopleiding, nu nog ondergebracht bij de TUA, wil zich op de TUK oriënteren.
Man/vrouw en ambt
Op deze zitting lieten deputaten man/vrouw in de kerk weten dat ze vanuit de kerken een gemengd beeld terugkrijgen inzake het in juni genomen besluit om alle ambten voor vrouwen open te stellen. Gemiddeld is 15% van de leden vóór de vrouw in het ambt en 10% tegen. 40% maakt zich ernstige zorgen over de ontwikkelingen, terwijl 30% het onderwerp van geen belang vindt. 5% heeft (nog) geen mening. Deputaten hebben een handleiding gemaakt voor het gesprek over de synodebesluiten.
Homoparen
’s Middags besloot de synode een studiedeputaatschap in te stellen om de volgende synode te adviseren over de toelating van samenwonende homoparen aan het heilig avondmaal. De vraag van de classis Hardenberg hoe om te gaan met deze paren die ‘in liefde en trouw’ samenleven, werd niet beantwoord. Het studiedeputaatschap werd benoemd op advies van prof. dr. A.L.Th. de Bruijne, hoogleraar ethiek en spiritualiteit aan de TUK. Kerkenraden werden opgeroepen terughoudend te zijn met het toepassen van kerkelijke tucht, omdat er nog veel onbeantwoorde vragen zijn.
Het denkend deel der natie
RD 22/11/17
Dr. Ewald Mackay komt terug op een uitzending van Pauw, waarin hij Franca Treur als gast interviewt. Franca heeft een tweede boek gepubliceerd dat gaat over het refomeisje Ina, dat zich losmaakt uit haar milieu en terechtkomt in de mediawereld. Min of meer autobiografisch laat Franca weten dat in de refowereld radio en tv taboe waren. De weerberichten werden beluisterd, wat voor een boerengezin niet vreemd is, maar Bill Clinton zag zij pas voor het eerst tijdens haar studie.
Pauw: ‘Wat heb jij dan voor achterstand?’ Franca reageert met een verwijzing naar haar boekpresentatie. Iemand sprak over ‘een Patty Brardmomentje’, maar zij had geen idee wie dat was. Maar Jeroen wist dat wel, het was Bananasplit, een tv-programma met als slogan: ‘Gaan met die banaan!’ Op de achtergrond komt een refogezin in de kerk in beeld, compleet met hoedjes.
Franca vertelde dat haar interesse voor de refowereld terugkwam en dat er ook mooie kanten aan zaten. Pauw reageerde door op te merken dat gelovigen iets minder de gave hebben van het relativeren en als ze dat wel hebben, is het geloof snel weg. Dat viel wel mee volgens Franca: humor, bijvoorbeeld over een ouderling, kan helpen. Maar ze is niet teruggekeerd tot het geloof. Daar is ze blij om, want je mag niet zelf denken.
Mackay heeft zich groen en geel geërgerd (te weinig relativeringsvermogen misschien?, zo vraagt hij zich af). Dat gebeurt vaker, ook op ‘wetenschappelijk’ niveau. Hij wijst naar Richard Dawkins met zijn boek ‘God als misvatting’ en het boek van Dick Swaab ‘Wij zijn ons brein’. Van dit laatste boek is nu een kindereditie verschenen, want je kunt niet vroeg genoeg beginnen kinderen te verlossen van het geloof, dat slechts een epileptische stoornis in een hersenkwab is. Mackay:
‘En nu zat hier het denkend deel der natie bijeen in het tv-programma Pauw. Er zweemde om Pauws lippen een verzaligde glimlach van louter redelijke weldenkendheid. De Rede boog zich hier met minzame welwillendheid over het Reservaat der Siouxindianen: de Biblebelt’.
Ze bestaan nog, met name in Zeeland. In hun reservaat hebben ze geen radio of televisie, maar wel al een krant: de Grensbode der Siouxindianen, oftewel het Reformatorisch Dagblad. Vandaar dat ze weinig weten, niet eens wie Patty Brard is. En als ze weglopen uit het reservaat, komen ze zelfs bij de Bekendste Aller Nederlanders, Jeroen Pauw (‘ik zag er vroeger best leuk uit’).
Tja, nu serieus, Mackay vindt het aangrijpend dat Franca Treur haar geloof vaarwel heeft gezegd. Misschien kan een deel van refoland hier de hand in eigen boezem steken. Haar vragen mogen gesteld worden, antwoorden zijn er, ook al hebben wij mensen niet alle antwoorden. Maar wat is haar alternatief? De Nederlandse televisiewereld? Haar troosteloze feuilleton in Trouw? Mackay hoopt dat zij God mag ontmoeten in de ruimte van het geloof dat ook het denken omvat.