Verschuivingen (3)
N. van Dijk
29-04-17
In het tijdschrift Nader Bekeken bespreekt dr. A. Huijgen (universitair hoofddocent systematische theologie aan de TU Apeldoorn) de bundel Open voor God, Charles Taylor en christen-zijn in een seculiere tijd. Het is een uitgave van de TU Kampen, de auteurs komen voornamelijk uit vrijgemaakt-gereformeerde kring.
Geloof is in de huidige seculiere maatschappij niet meer dan een van de vele opties geworden. Taylor schetst in zijn boek A Secular Age wat de seculiere maatschappij zoals wij die kennen, kenmerkt. Taylor beschrijft o.m. welke historische bewegingen volgens hem geleid hebben tot de seculiere tijd.
“Een van de belangrijkste aanzetten daarvoor vormde de tendens tot hervorming, die vooral in de Reformatie tot uitdrukking kwam: deze onttoverde de wereld en wilde die rationeel beheersen. De bedoeling was om mensen en maatschappij meer christelijk te maken, maar het onbedoelde bijproduct was secularisatie”.
Hans Burger geeft een overzicht van ‘zelfverstaan en wereldverstaan, openheid en geslotenheid’ volgens Taylor. Van Taylor zouden we kunnen leren bescheiden te zijn en om niet te proberen het koninkrijk van God met machtsmiddelen af te dwingen. In de bijdrage van Wim van der Schee beaamt deze Taylors analyse van de seculiere tijd dat
“geheimenis en mysterie in de gereformeerde traditie onder rationele druk staan en dat het autoritaire karakter van het gereformeerde geloof tegenwoordig mensen tegen de borst stuit”.
Huijgen noemt verder nog bijdragen van Hans Schaeffer, Simon van der Lugt, Geert Jan Spijker, Rob Nijhoff en Roel Kuiper. Maar wat hem opvalt is dat de bijdrage van Roel Kuiper de enige is waar de historische analyse van Taylor van een vraagteken voorzien wordt.
“Voor de meeste auteurs, en voor alle theologen in het gezelschap, lijkt Taylors historische schets, met de zwartepiet voor de Reformatie en aanverwante stromingen, onomstreden en evident. De kritiek op de Reformatie en op de gereformeerde traditie laten zij zich kennelijk gemakkelijk aanleunen. Ze gaan er in ieder geval op geen enkel moment kritisch op in”.
Alleen de bijdrage van Kuiper is kritisch.
“Taylor ziet niet dat de onttovering die de Reformatie bracht, niet leidde tot minder mogelijkheden om God te vinden in de natuur, maar juist tot meer: de wereld werd herontdekt als domein voor de dienst aan God. Door Taylors blinde vlek voor de transformerende kracht van de Reformatie kan hij in de praktijk niet waarmaken wat hij in theorie zegt, namelijk dat geloof inbreekt in de gesloten ruimte van de geseculariseerde politiek”.
Aan het eind van zijn artikel zegt Huijgen het te betreuren dat er aan deze bundel niet meer historici en experts op het gebied van de secularisatie hebben meegewerkt, die zich kritischer verhouden tot het werk van Charles Taylor. Al biedt het boek wel een heldere inleiding in zijn denken.