Signalen 33
R. Sollie-Sleijster
11-06-16
Een evangelie naar de mens?
- Politiek, zondagsheiliging en vreemde taal
- PEP en de TUK
Te veel rekening houden met elkaar
RD 04/06/16
“Is het besef nog aanwezig dat zondagsontheiliging zonde is en dat Gods toorn wordt verwekt over een gemeentebestuur dat dat toelaat? Of is dat vreemde taal geworden?”, zo vraagt dr. C.S.L. Janse. Veel protestanten tillen vandaag niet meer zo zwaar aan de zondagsheiliging. Zelfs de Christen Unie (CU) in Zwolle stemde in met een verruiming van de winkelopenstelling op zondag, ondanks de afspraak in het coalitieakkoord. Het argument? De fractievoorzitter: wij willen een samenleving waarin men rekening houdt met de wensen van de ander. Minder antithetisch, meer coöperatief. En ook de SGP in Bodegraven stemde twee jaar geleden bij de vorming van het college in met een verruiming van de winkelopenstelling op zondag.
Tweede kerkdienst
Het besef van zondagsheiliging verflauwt. Onlangs werd in de vrijgemaakte kerk van Den Haag/Scheveningen (GKv) bij gebrek aan belangstelling de tweede kerkdienst afgeschaft. Van de 300 leden kwamen er nog maar 20 naar de tweede dienst. Dit wijst op een andere besteding van de zondag en wie op zondag maar één kerkdienst bijwoont (of die soms ook overslaat) gaat de rest van die dag automatisch ruimer invullen.
De CU kent intussen een ruime openstelling voor rooms-katholieken, die vanouds niet zo zwaar tilden aan de handhaving van de zondagsrust. En de evangelischen vormen inmiddels een behoorlijk segment van deze partij. Janse merkt hierover op: “De traditionele zondagsheiliging, waarbij men tweemaal naar de kerk gaat, is aan hen niet besteed.”
Wat bepaalt de opstelling van een politieke partij?
Dr. Janse: “Maar is rekening houden met elkaars wensen voor een christelijke partij nu het belangrijkste gezichtspunt? Zou dat niet moeten zijn het rekening houden met Gods gebod?” Niet werken op zondag en die dag heiligen. Dat brengt scheiding tussen hen voor wie dat fundamentele betekenis heeft en degenen bij wie dat helaas niet het geval is. Die vervaging van grenzen brengt verschuivingen die duidelijk gevolgen voor de politieke opstelling hebben als het gaat om zondagsopenstelling van winkels en allerlei evenementen op zondag. Ook stevige standpunten over homoseksualiteit roepen weerstand op. Dat past niet bij het standpunt van de directeur van het Wetenschappelijk Instituut van de CU, dat christenen vooral hun best moeten doen om door anderen gewaardeerd en geaccepteerd te worden. Gemakkelijk leidt dat ertoe dat het compromis wordt gezocht en dat dat als het eigen standpunt wordt gepresenteerd. Wat vanouds het CDA werd verweten!
Janse: “De toelating van de vrouw in het ambt is destijds in de Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK) verdedigd met het argument dat wanneer men dat nog langer zou tegenhouden, men daarmee schade zou doen aan de doorwerking van het Evangelie in de moderne maatschappij. (-) Op die manier krijgen we in de kerk en in de christelijke politiek steeds meer een aangepaste boodschap. Zodanig aangepast, dat je er in de moderne tijd mee voor de dag kunt komen. Een aantrekkelijke, vriendelijke, sympathieke godsdienst. Een evangelie naar de mens.”
Achterhoedegevecht?
Maar is deze strijd niet een verloren zaak?, overweegt Janse tenslotte. “Veel christenen maken van de zondagsrust geen breekpunt meer. Bovendien hebben we hier steeds meer moslims, die ook van huis uit niets met de zondag hebben.” Toch vindt hij dat we het principiële belang van een zaak niet mogen laten samenvallen met de haalbaarheid ervan:
“omdat het Bijbels gezien om wezenlijke zaken gaat. Het is verkeerd om je politieke agenda in hoge mate te laten bepalen door het haalbaarheidscriterium.”
Theologische Universiteit Kampen (TUK)
Site van de TUK – PEP-cursussen, gelezen mei/juni 2016
Voor het komende seizoen staan o.a. de volgende cursussen/trainingen gepland:
- Samen bouwen aan de kern van de kerkdienst
- Vruchtbaar omgaan met verschillen
Deze twee cursussen zoomen in op conflicthantering om via geloofsopbouw te komen tot gemeenteopbouw. Doelgroep: predikanten, kerkelijk werkers en kerkenraadsleden. Kosten: zo'n kleine duizend euro.
Onder vooraf te bestuderen lectuur vinden we twee boeken van ds. Marius Noorloos (PKN): Leven uit de Bron (1999/2005) en Groeien bij de Bron (2005/2011).
Ds. Noorloos (1939) was van 1966 tot 1991 predikant binnen de gereformeerde kerken (synodaal) en daarna van de Samen-op-Weg-gemeente van Lelystad. Tot zijn emeritaat in 2003 werkte hij als gemeentebouwer voor de Samen-op-Weg-kerken in Gelderland.
De eerste cursus zoomt o.a. in op:
- de samenhang tussen geloofsopbouw en gemeenteopbouw;
- luisteren naar en antwoorden op Gods bedoelingen, beloften en opdrachten voor geloofsopbouw en gemeenteopbouw;
- het Evangelie vertalen naar beleid.
De combinatie van gemeenteopbouw en geloofsopbouw heeft volgens Leven uit de Bron een vitaliserende invloed op het kerkelijk leven en beleid.
De kern van het gemeentezijn bestaat uit drie dimensies: 1. hart voor de Heer, 2. hart voor elkaar als zijn leerlingen, 3. hart voor zijn bevrijdend werk in de wereld.
De beoefening van deze kern staat centraal. De CBA-methode, Communicatie (gesprek), Bezinning en Activiteiten, wordt gebruikt omdat die een interactief proces van ervarend leren bevordert. De ontwikkeling van een attitude is essentieel. De training is erkend door de afdelingen voor Permanente Educatie van PKN, NGK en GKv.
De cursus wordt aanbevolen door dr. Hans Schaeffer, docent praktische theologie TU Kampen, Theo van Leeuwen en Sake Stoppels. Stoppels schrijft: het is een middel voor kerkenraden en parochiebesturen om te komen tot een 'gezamenlijke verdieping van hun spiritualiteit die ook de 'zakelijke' kanten van hun werk fundamenteel kleurt'. Noorloos doet het vooral goed in evangelisch-confessionele kringen, maar zijn methode is ook een uitdaging aan andere 'dwarslagen' binnen de kerken.
De tweede cursus is een vervolg en focust op diversiteit en conflicthantering. We lezen:
Hoe voorkom je een standpuntendiscussie die slechts leidt tot verwijdering en vervlakking?
Essentieel is aandacht voor de bevrijdende en vernieuwende invloed van de Heilige Geest. Daardoor veranderen verschillen en geschillen van een last in een uitdaging. Conflicthantering verandert in gemeenteopbouw. Deelnemers leren via de CBA-methode en brengen een casus in uit de plaatselijke situatie. Inzichten en ervaringen worden verwerkt met de kerkenraad en vervolgens toegepast in de gemeente. Dit leerproces heeft een positieve invloed op de onderlinge relaties en de saamhorigheid en bevordert een vruchtbare samenwerking.
Trainer is drs. Jelle de Kok, predikant in Diever (PKN) en stafwerker toerusting Noord-Oost Nederland van het Evangelisch Werkverband. In geval van ernstig verstoorde relaties liever eerst met ds. De Kok te overleggen over de beste route.
De boekjes van ds. Noorloos worden in de beide cursussen vrijwel naadloos gevolgd. Daarom hier nog wat citaten en gegevens daaruit.
Leven uit de Bron
De training/cursus is uit de nood geboren, want de afkalving van de kerk (PKN) en de vitaliteit van de gemeente zijn door alle beleidsplannen van de laatste jaren niet gekeerd. 'Voorwaarde voor de cursus is dat bij alle schakering er iets is als een gemeenschappelijk commitment. Dat is in onze plurale kerkelijke samenleving niet eenvoudig. Gebrek aan saamhorigheid vormt vaak een bron van conflicten.' Het hart van het christelijk geloof is 'de navolging van Christus, de gekruisigde en opgestane Heer, in een leven uit zijn liefde'. Dit kan een soort stemvork zijn in een plurale kerk.
'Het kerkelijk huis wordt steeds minder bewoonbaar en aantrekkelijk, zoals blijkt uit de omvangrijke kerkverlating en randkerkelijkheid. Zonder een duidelijke identiteit als stevig fundament zal de kerk steeds verder wegzakken.'
Een mission statement als stemvork voor een kerkelijk beleidsplan wordt aanbevolen.
Voorbeeld van zo'n statement: 'In het licht van Gods grote liefde voor de wereld willen we als volgelingen van Jezus Christus, de gekruisigde en opgestane Heer, onder leiding van de Heilige Geest leren God lief te hebben met heel ons leven en de naaste als onszelf. Om dit christelijk leven tot ontwikkeling te laten komen zijn we bereid ons, persoonlijk en samen, te oefenen in:
-betrokkenheid bij of hart voor de Heer,
-betrokkenheid bij of hart voor elkaar als zijn volgelingen,
-betrokkenheid bij of hart voor zijn werk in en voor de wereld.'
Constructief omgaan met onderlinge verschillen en geschillen. We lezen hoe dat moet.
Leef en werk, persoonlijk en samen, vanuit het Evangelie.
Ontwikkel met de gemeente een mission statement.
Vorm groepen waarin gemeenteleden elkaar leren ontmoeten en aanvaarden in de geest van Christus. Elkaar aanvaarden betekent dat wij onderling genadig, welwillend en positief met elkaar omgaan. Verschillen worden pas onoverbrugbaar wanneer de kern (hart voor de Here, voor elkaar en voor de wereld) in het geding is. Groothuisbezoek en Taizé krijgen aandacht en instemming. Ook zouden we soms in teksten beter i.p.v. broeders het woord christenen kunnen gebruiken.
Groeien bij de Bron
Christus is ons voorbeeld, discipelschap volgt daaruit en dat mondt uit in medemenselijkheid.
Zijn er grenzen aan het elkaar aanvaarden? Dat is het geval, wanneer men in aansluiting op de oudste en gemeenschappelijke belijdenis van de kerk: 'Jezus is Heer' Hem niet als Heer erkent en dus niet aanspreekbaar is op het leven volgens de aanwijzingen van het Evangelie. Het proces om aan de hand van deze begeleiding te komen tot eenwording tussen de hervormde en synodaal gereformeerde gemeenten in Hattem wordt gevolgd en geëvalueerd. Van de Dordtse Leerregels wordt vermeld dat het een belijdenisgeschrift van een aantal reformatorische kerken is.
Tot zover deze beknopte inhoudsweergave.
Kort commentaar
Hoewel we instemmen met het doel om geloofsopbouw en gemeenteopbouw aan elkaar te verbinden, is de weg die gekozen wordt niet goed.
We lezen niet over ons zondaar zijn en Christus als middelaar tussen God en mens. Wel over zijn goede voorbeeld en toewijding. Wij moeten meewerken om missionair te zijn. De belijdenis 'Jezus is Heer' is een mini-belijdenis. Onvolledig. Zeker wanneer we het vergelijken met de rijke belijdenis die wij als gereformeerden kennen: de hele Bijbel is ons gegeven en niets daaruit mogen we weglaten. Ook missen we een verwijzing naar de NGB en de Heidelbergse Catechismus. De Dordtse Leerregels worden wel genoemd, maar vaag omschreven. Een directe binding aan die drie Formulieren van Eenheid komt niet in beeld.
En kunnen we elkaar aanvaarden, hoe dan ook? Zeker zullen we elkaar aanvaarden in al onze eigenheden. Elk vogeltje zingt zoals het gebekt is en we willen geen spijkers op laag water zoeken. Maar bij alle onderscheid willen we één ding niet uit de weg gaan, namelijk trouw blijven aan het Woord in al zijn facetten. En trouw blijven in het vasthouden aan dat Woord en de belijdenissen daarop gegrond. Niet eraan toedoen of er van afdoen. Dan raken we uit koers. Het is goed en noodzakelijk om te strijden voor handhaving van Gods geboden in leer en leven. Daar wil de Here zegen op geven en dat is wat Hij van ons vraagt.
Maar gebeurt dit in deze trainingen? En zijn dit cursussen voor de Theologische Universiteit Kampen? In het spoor van PKN predikanten? Veel mooie woorden worden gebruikt, maar verloochent de TUK hiermee niet haar gereformeerde wortels? En hoe kijken we aan tegen de uitloper van deze cursussen in de richting van een oecumenisch streven naar eenwording met andere kerken? De minibelijdenis wordt ook in de RK-kerk niet geloochend. Ook maar aanvaarden dan? Samen in de naam van Jezus, het lied van de valse oecumene, met een evangelie naar de mens? Schone schijn bedriegt!
Misschien meldt niemand zich aan voor deze cursussen/trainingen. We hopen het.
RSS