Maarten Luther in Drachten
D.J. Bolt
05-11-11
Column
Op het podium zaten vijf heren in een oecumenisch dominaal forum. Gestoken in stemmige pakken met dito stropdas, waarbij alleen de spijkerbroek van de gespreksleider een dissonant vormde. Verder kon het overwegend grijskoppige publiek er niets op aanmerken.
Er was duidelijk nagedacht over de ecclestical positioning van de mannenbroeders. De rechtervleugel werd bezet door een dominee van de Vrije Gereformeerde Kerk die eindelijk na zestig jaar het synodale juk had afgeschud.
Aan het andere uiterste zetelde een predikant die niet mee en niet weg had gekund maar nu toch met een pijnlijke rug in de PKN was beland, zij het in een kapel à specialité GeeBee. De uiterste afstand tussen deze beide predikheren deed vermoeden dat 2004 nog steeds niet geheel was verwerkt.
Hoe kan het ook anders.
Een echte onversneden PKN-dominee nam de middenpositie in. Terecht, vond hij, met een tikkeltje evangelisch-lutherse trots, want uiteindelijk is de PKN de grootste protestantse denominatie in Nederland. Nu ja, zolang dat nog duurt natuurlijk.
Tussen deze middenvelder en PKN/GB op links, glunderde een vrijgemaakte dominee. Enerzijds om de beide PKN-ers uit elkaar te (kunnen) houden vermoedelijk, maar anderzijds waarschijnlijk ook om in de neo-vrijgo fase van zijn kerken de nieuwe ruimdenkendheid uit te stralen. Vrijgemaakten passen immers steeds beter in dit rijtje sinds de ware kerk uit hun spirituele schappen is verwijderd.
Een doordachte opstelling dus.
En dan was er nog de dominee van gereformeerd & bevindelijk. Het kon niet missen, Christelijk Gereformeerd dus:we hebben al meer dan 150 jaar geen scheuring gehad, zei hij. Kennelijk was hij op catechisatie niet aan het wonder van de 19de eeuw toegekomen of had het wonder weggeexegetiseerd. Goed, zo'n scheurvaste predikant is natuurlijk universeel tussenzetbaar. En zo vond hij zich dan ook tussen VGKN en PKN terug. Dat is een fijn plekje voor iemand die zo graag tussen klem en knoop gevangen wil blijven zitten.
Terecht was daarom ook voor deze happening een CGK-gebouw afgehuurd. Het podium in deze kerkgemeenschap is immers zo ruimbemeten dat er al vele jaren geen kerkbanken kunnen afvallen, zelfs niet van hen die hun eigen pand bewaren.
Keurig.
Het quintet had zich voorgenomen om interactief, zoals aantrekkelijk was uitgenodigd, Hervormingsdag inhoud te geven met een Luther-herdenking.
En daar waren we dan ook voor aanwezig.
Nu kwam er van dat interactief herdenken nauwelijks iets. Want spijkerbroek had zich voorbereid met een reusachtig aantal zelfbedachte vragen en problematieken. Zo moest de zaal tenslotte, als kleuters in een klas, met priemende vingers in de lucht zwaaien om aandacht te vragen voor vragen. Maar ook daarna bleef het maar heel afgeknepen mondjesmaat.
Tot een echt inhoudelijk gesprek kwam het dus niet.
Maar de eerste vraag was wel gelijk een interessante: gezien de breed oecumenische opstelling op het podium, hoe dachten de heren te werken aan meer eenheid? In zekere zin was dat een wat pijnlijke vraag natuurlijk want nog nauwelijks zeven jaar geleden scheurden hier gerepresenteerde kerken en werden afgescheiden optrekjes betrokken. Maar goed, als je samen op een podium kunt zitten, moet er toch wel weer iets meer mogelijk zijn.
Ja, verschillen waren er wel, accenten hier en liggingen daar, zo hoorden we uit verschillende hoeken en vleugels. Maar er was toch wel reden om te zijn zoals we zijn en te blijven waar we verblijven, daar kwam het wel zo ongeveer op neer.
Nu had ieder bij zijn introductie geclaimd ergens wel een gereformeerde belijdenis in zijn kerkkast te hebben liggen. En dan ben je toch al eigenlijk al zo ongeveer één?
Zo had de voorzitter in zijn openingsgebed daarvoor ook gedankt. Want komend uit verschillende denominaties zijn we allemaal - over kerkmuren heen die door mensen zijn gemaakt - lid zijn van één kerk, zo bad hij. Inderdaad, zo herkenbaar. Met 'Samen in de naam van Jezus' jubelen we immers altijd mensengrenzen weg in dit soort oecumenische happenings, hoe diep de confessionele verschillen ook zijn en hoe groot de boog waarmee we zondags om elkaar heen lopen.
Het werd me niet erg duidelijk of de mannenbroeders daadwerkelijk iets voor eenheid gingen ondernemen. Wel voerde ds. PKN een enthousiast pleidooi voor zijn "leuke kerk". Als we nu eens allemaal lid zouden worden van zijn vaderlandse kerk, enthousiasmeerde hij ons. En dan er vol tegenaan gaan. Want wat hij bewonderde in Luther was niet zozeer dat van genade en zo, maar zijn temperament, het ging toen ergens over, er werd met de vuist op tafel geslagen, hij stond ergens voor. Dát moest weer! Zó samen zoeken naar 'de waarheid' in één kerk, dan kon het weer iets worden.
En niet teveel zeuren over verschillen. Had Paas, die gereformeerd-vrijgemaakt-christelijke TU-docent in Kampen, zijn aanstaande-dominee-studenten niet voorgehouden dat verschillende kerken nu veel te veel op doorgefokte rashonden lijken met als gevolg dat ze door hun orthodoxe poten gaan zakken?
Nou dan, vroeg PKN met een schuin oogje naar zijn collega GB, kan het niet allemaal een beetje vrolijker in de kerk, niet altijd over zonde en zwartgalligheid gaan? Was Luther ook niet van dat Wein, Weib und Gesang? En ja, beloofde de dominee, dan lukt het vast ook weer om missionair zijn.
Tsjonge.
Er ontstond nu enige onrust bij de luisteraars na deze eenpersoons evangelisatiecampagne. Leuke kerk, wie wil dat niet, maar kan deze voorman dat wel waarmaken? Heeft hij ook niet een collega die in deze tijd alsmaar blijft rondblaten dat God en Jezus niet bestaan, laat staan dat hij ook maar iets zou willen verkondigen als rechtvaardiging door het geloof alleen? Een arrogante god-loze dominee maar toch een met alle protestantse kerkrechten? Kan dat: een kerk die dit soort leugenaars en antichristenen herbergt en de hand boven het hoofd houdt? Wat is dat voor een tuchteloze kerk die niets anders weet te zeggen dan dat dit soort ketters zelf maar moet beslissen of zij predikant kunnen en willen blijven?
Is dat een leuke kerk?
Vreemd, heel vreemd.
Er werd op het podiumwat ongemakkelijk heen en weer geschoven en ijverig neuzen gesnoten. Het was toch allemaal wel moeiluk, ja echt moeiluk.
Maar waarom eigenlijk? In de gereformeerde belijdenis staat toch iets over de kerk en hoe je deze dwaalleraren aanpakt? Dat een echte Christus-kerk zijn Woord trouw verkondigt en ook de tucht handhaaft?
Nee, nee, neen, protesteerde PKN/GB prompt, lees de brief van Paulus aan de Korinthiërs maar. Alom zondigheid in die gemeente meneer, en toch riep Paulus niet op tot afscheiden.
Is dat werkelijk zo?
Paulus zegt toch dat uit hun midden moet worden weggedaan die niet deugt? En zei hij ook niet dat wie ein anderes Evangelium brengt, vervloekt is!?
Was de Here Jezus ook niet zó begaan met de 'kleinen' dat diegenen die hen van de goede weg af brengen beter verdronken kunnen worden met een molensteen om de hals in de diepste zee?
Huiveringwekkend!
Missionair moesten we zijn, begrepen we van het forum. Ja, daar besteden we miljoenen euro's aan en reizen zee en land af om één bekeerling te maken. Wat voor kind maken we daar zo dan van? Precies! En het zet zo weinig zielen aan de dijk want bij duizenden lekken leden weg. In Friesland alleen al gaan godshuizen bij bosjes in de ramsj.
Is het niet om te huilen?
Maar wat wonder! Wie luistert naar de stem van zo'n 'kerk'? Als je niet in je eigen boodschap gelooft, die publiekelijk verrommelt? Hoe krijg ik een genadig God contextualiseert tot hoe kan ik een zinvol leven leiden? Met voorgangers die nauwelijks het verschil weten tussen een wals van Johann Strauss en een geloofslied van Maarten Luther?
Och arme.
Hier sta ik, ik kan niet anders, zei de grote reformator eens toen het Sola Gratia in geding was. Maar wij kunnen dat inmiddels wel. Want sinds we niets meer horen van Inquisitie, hooguit van wat misbruik hier en daar, is Wittenberg passé, hervormingsdag folklore geworden. Reformatie kun je inruilen voor Rome volgens Andries en Bram. Snuif maar eens de wolk wierookwalm op die door het voormalige gereformeerd gezinsblad en de dito partij waait.
Ave Maria!
Zo zaten daar dan vijf dienaren VDM gezellig koutend hun tijd vol te gedenken. Het was zo breed en zo knus samen. Maar hadden wij niet beter met z'n allen in Middelburg op die PKN-kerkdeur minstens 95 vetgedrukte stellingen moeten timmeren? En eindelijk bij die Smits, Kuiterts, Den Heyers, Hendriksen en al die andere valse profeten met de vuist op tafel slaan, beter: hun het eeuwige oordeel aanzeggen als zij zich niet bekeren?
De forumleden kregen als dank voor de leuke avond eine Flasche Wein. De voorzitter had helaas onvoldoende Weib, zei hij, maar wilde wel ein Gesang laten zingen. Dat van Maarten Luther. Over de God die bestaat, die een vaste Burcht is!
En over het Woord dat ze moeten laten staan.
Ha!
Dat was tenslotte het beste deel van de avond.