Synodeverslag week 1237 – Werkorde 3/E F

D.J. Bolt
20-10-12

In de tweede week van september 2012 kwam de generale synode van de GKv samen voor de bespreking van concept kerkorde WO3. Vier volle vergaderdagen waren in het conferentieoord Mennorode te Elspeet gepland om dit laatste onderdeel van de synodeagenda af te werken. De synode bleek echter voldoende te hebben aan drie dagen: donderdag 13 september kon de Kerkorde in eerste lezing worden vastgesteld en werd vervolgens de synode gesloten.

Voor de werkwijze op de vergadering zie Synodeverslag week 1237 – Werkorde 3/A B in de rubriek Synodeverslagen.

Voor het gemak geven we hier weer de links naar de teksten. Click op het gewenste onderdeel:

- Werkorde 3 (WO3)
- WO1+WO2+WO3 met Memorie van Toelichting 3
- Kerkorde in eerste lezing

De nieuwe kerkorde kent de volgende hoofdstukken:

A. de kerken

B. de ambten en overige diensten

C. het leven van de gemeente

D. de kerkelijke tucht

E. kerkelijk samenleven

F. besluitvorming en rechtsmiddelen

G. materiële aangelegenheden

H. slotbepaling

De besprekingen van de vetgedrukte onderdelen worden in deze aflevering weergegeven.

Herziening Kerkorde

HOOFDSTUK E – kerkelijk samenleven

(woensdag 12-09-12)

BESPREKING RONDE 1

Ds. Bijzet

Zou een algemene herziening van de terminologie niet wenselijk zijn? O.a. meerdere vergadering door bijvoorbeeld bredere vergadering. Particuliere synode (PS) wordt regionale synode.

Ik vind E.2.3 te weinig afgebakend. In E4.6 staat iets anders.

Ds. Feijen

E7.2: In de oude KO was dit de taak van twee PSs. Nu de PS er weer is, is het beter dit weer terug leggen bij de PS. Haar taak is nu ook bestuurlijk. Op deze manier wordt het weer bij de kerken teruggelegd. Personen hebben hun synodefunctie niet meer. E7.2 is ook kwetsbaar, bijvoorbeeld bij staken van stemmen of ziekte.

Het zou nu de taak van 1 PS of 3 classes kunnen zijn.

Br. Feenstra

E4: classis. Het is niet duidelijk wie bepaalt hoe classes worden samengesteld. Het is niet duidelijk wie er beslist.

E6: visitatoren. Wie mogen de hulp van visitatoren vragen, ook gemeenteleden? Welke hulp kunnen ze bieden?

E8.5: Is niet duidelijk. Stel een bijzondere kerkelijke organisatie bestaat uit 6 GKv en 1 CGK (denk aan Lichtenvoorde). Maar hoe zit dat met de CGK die zich niet aan onze KO kan houden?

Br. Mars

E7.2: Moeten dat ambtdragers zijn?

E8: Jammer dat in de toelichting geen aandacht aan alle inbreng is gegeven. Het beeld is gevormd: 'deze mensen hadden geen verhaal'. Dat doet hun geen recht.

Br. Huisman

E7.3: Wordt hier ook iets opgenomen over continuïteit? Of wordt dat gedaan in de generale regelingen?

Ds. Janssen

E5: Er staat iets over de consulent in de MvT. Deputaten stellen dat de classis daar invulling aan moet geven. Is het niet raadzaam deze figuur wel in de KO te houden?

De toelating van nieuwe predikanten is nu van de PS naar de classis gegaan. Is het niet raadzaam deze taak te geven aan de regionale synode? Of dit in een ander onderdeel van dit hoofdstuk op te nemen?

Br. Wezeman

Ik wil de vraag van br. Huisman toespitsen. Hier moet iets worden gezegd over kwaliteitseisen en continuïteit. Ook is er de vraag van Mars of ook rustende ambtsdragers kunnen worden afgevaardigd.

Ds. Ophoff

Wat de PS betreft constateerde ik een patstelling in juni. Nu gaan de deputaten weer in hun spoor verder. De taak van de PS kan worden beperkt tot twee punten. Rechtspraak en afvaardiging naar de GS.

Mijn vraag gaat over omvang van de nieuwe PS. Het zou om efficiency gaan. Vier grotere eenheden zou meer kwaliteit aanbrengen bij afvaardiging naar de GS. Gaat dat zo werken? Het voordeel van de PSs is dat broeders elkaar kennen. Dus de betrokkenheid is groter. Een PS als één grote bak zal de betrokkenheid en het verantwoordelijkheidsgevoel verminderen.

Is het mogelijk de huidige indeling te houden maar wel met de nieuwe taken? Graag meer achtergrond daarover.

Br. De Groot

E9.5: Welk recht is van toepassing, dat van CGK of NGK of GKV? Het kerkrecht van de NGK vind ik een moeilijk punt. Daar is de vrouw in het ambt toegelaten. De belijdenis wordt er niet zo expliciet onderschreven. Mogelijk zijn er zijn homoseksuele ambtsdragers op termijn.

Br. Ziedses des Plantes

E11.1 regelt niet het bijeenroepen van een buitengewone generale synode. Dus hier opnemen.

E7.3: Kan 'drie predikanten en drie ouderlingen' ook?

E9.4: Gaat slechts om tonen van betrokkenheid. Maar we moeten niet dingen regelen waar nog geen leven mee correspondeert.

HOOFDSTUK E – kerkelijk samenleven (vervolg)

(donderdag 13-09-12)

Deputaten – Br. Pel

E2.3: 'hen' wordt 'hun'.

Verandering van terminologie (als meerdere vergadering, particuliere synode) niet zo nodig, bovendien niet door de kerken aan de orde gesteld. Wat winnen we er mee?

Hoe komt een classis tot stand? We zijn niet in een nulsituatie. We hoeven dit niet in de KO te regelen. Veranderingen komen van onderop uit in de kerken. Wijzigingen van grenzen vinden zijn natuurlijke weg wel. Het behoort tot de vrijheid van de plaatselijke kerken. Bij problemen kan altijd naar de PS en daarna naar de GS worden gegaan. Dus niet in de KO zetten.

E4.6: De agenda van de classis kunnen de kerken samen in hun vergadering bepalen. De classis bepaalt zelf of zaken haar regarderen. Dus de tekst niet veranderen.

E5.1: Waar is de consulent? Die moet niet als zodanig in de KO worden ingevoerd. Als er iets moet worden geregeld dan in generale regelingen.

E6.4: Kerkvisitatie. Br Feenstra: 'desgevraagd', door wie gevraagd? In beginsel door de kerkenraad maar kan ook door leden. De kerkenraad moet het wel weten, anders wordt het een valse start. Term kan blijven staan. In een regeling voor visitatoren kan worden bepaald hoe het precies gaat.

Afbakening van wat wel en niet tot de taak van visitatoren behoort, kun je niet regelen. Visitatoren mogen zich niet opdringen. Hun hulp moet gevraagd worden.

E11.1: Br. Ziedses des Plantes: drie jaren kan eruit, immers gekoppeld aan de GS? Dat nemen we over.

E11.2: Ds. Ophoff: Waarom 4 en niet de bestaande 9 Particuliere Synoden?
Met hun beperkte taak zijn geen 9 meer nodig. Ze komen alleen voor de samenstelling van de GS bij elkaar. Een grotere vergadering geeft misschien meer benoemingsmogelijkheid want de PS nieuwe stijl is breder van samenstelling. Dat is ook van belang bij beslissingen in een appelsituatie. Anders is er soms een wat smalle basis, bijvoorbeeld PS bestaande uit 3 classes).

E11.4: Hoe wordt samengeroepen bij rechtspraak? De appeldeputaten zorgen daarvoor. Zij roepen de PS samen.

E7.3: Drie predikanten en drie ouderlingen? Daar zijn we niet voor. Er moeten voldoende afgevaardigden zijn. Dus geen lager aantal.

Werkwijze van de synodes? Daar zijn wij niet op toegespitst. De vergaderwijze komt bij ons niet aan de orde, is niet onze taak maar wordt geregeld in het huishoudelijke reglement van de GS.

Oud-ouderlingen kunnen wat ons betreft worden afgevaardigd. Voeren de wijziging door.

E7.2: Ds. Feijen: Vervroegde generale synode door moderamen vorige synode te wankele basis? We delen dat. Daarom aangepast door 'door de daartoe aangewezen classis'. Dus niet de samenroepende kerk dat is ook een te smalle basis. Beter classis van de samenroepende classis. De classis kan dan oordelen of er genoeg noodzaak is.

E8.5: Br. Feenstra: Hoe verhoudt zich dit met organisaties waarin b.v. met de CGK wordt samengewerkt? Dan analoog handelen als in E9.5, dus kiezen welk recht van toepassing is.

Br. Mars: Hoe is precies de verhouding tussen kerken in GS bijeen en de kerkelijke organisaties? Komen er weer nieuwe deputaten bij?
Dat hoeft niet. In overleg wordt gekeken hoe het overleg bilateraal kan plaatsvinden als er een gemeenschappelijke taakstelling is.

E9.4: Ds. Van Dijk: 'tonen betrokkenheid'. Loop je hier niet voor op de vraag?

Deputaten – Prof. Te Velde

E4: Hoe wordt een classis geformeerd? Er zijn nu 30 classes. Bij toenemende verschillen ontstaat een dynamiek van hergroepering bijvoorbeeld. Het is niet nodig dat in de KO te regelen. Zou ook nogal veel woorden vergen. Er moet geen indeling van bovenaf worden opgelegd. Als de kerken het nodig vinden, dan nemen ze wel contact op met elkaar. Soms zal verschoven worden over provinciegrenzen heen misschien, als een classis te omvangrijk is. Dan zal men moeten dealen. Komen men er niet uit dan kan naar de PS worden gegaan. Die weg bestaat al.

E11: De taken als in art. 49 van de huidige KO vervallen voor de PS. De predikantenvereniging, SKW en VSE zijn bezig met het arbeidsrecht van predikanten. Hoe wordt gezorgd voor een goede borging? Er moet een en ander worden vastgelegd in een generale rechtspositieregeling voor predikanten. Het is waardevol dat er ook van buitenaf meegekeken wordt in de classis. Maar dit moet hier niet nu al worden geregeld.

Oud-ouderling: de kwestie is niet nieuw, is eerder af en toe voorgekomen. Mag het? Kerken hebben de lijn gevolgd: oud-ouderlingen krijgen niet per definitie toegang. Zoveel mogelijk worden 'ouderlingen in actieve dienst afgevaardigd'. Dus mijn advies is 'ouderlingen' te laten staan en tegelijk soepel in de praktijk zijn.

E9: Welk kerkelijk recht? Dat hebben de kerken allang besloten t.a.v. situaties van kerkelijke eenheid. Pas wanneer er in een samenwerkingspraktijk zich een verschil in kerkrecht voordoet moet gekozen worden. Dat is niet een algemene vrijbrief om maar te kiezen voor een kerkrecht dat het beste uitkomt. Bovendien een gereformeerde classis moet er zijn fiat aan geven. Dat vormt dus een borg.

Ds. Van Dijk. Er zijn 800.000 christelijke allochtonen in Nederland waarvan de helft protestants is. Een aantal gemeenten heeft groeiende contacten. In grote steden nemen die toe. Daar moet dus in de toekomst nog meer aandacht voor komen in de KO.

Deputaten – Ds. Harmannij

E10.2: moet 'generale synode' zijn.

Deputaten – Ds. Harmannij

Oud-ouderlingen? Steeds meer hoor je dat ouderlingen na afvaardiging een volgende keer niet weer willen. Deze groeiende cultuur belemmert continuïteit. Als classes continuïteit belangrijk vinden moeten ze dat onderbrengen in een regeling.

Preses

De commissie bestuurlijke effecten zal de classes hier op wijzen.

AMENDEMENTEN

Br. Mars

E7.3: Toch (oud-) toevoegen. Het gaat om continuïteit en kwaliteit. Het spreken van de deputaten staat haaks op eerder discussies.

Br. Feenstra

E6.4: Kerkvisitatoren. Als we het alleen maar snappen via een reglement is het beter hier weg te laten. Dus laten vervallen.

Ds. Feijen

Ik ben er blij mee dat de classis nu besluit tot een vervroegde synode. Maar ik wil het nog iets uitbreiden: 'door de daartoe aangewezen classis' vervangen door 'op verzoek van tenminste twee classes door de kerk die aangewezen is als samenroepende kerk'.

Nu is het te ongebreideld: ieder kan samenroepen, terwijl het verzoek breed gedragen moet worden. Trouwens, wie is die aangewezen classis?

Ds. Ophoff

Toen nog 'drie jaar' in E11.1 stond was duidelijk dat de taak alleen het kiezen van de GS afgevaardigden was. Voor de helderheid daarom nu toevoegen: 'Daarnaast komt de synode bijeen voor de taak genoemd onder E11.4'.

Ik ben teleurgesteld omdat de belangrijke discussie over de PS op zo'n snelle manier wordt beslecht. We hadden een commissie bestuurlijke evaluatie. Maar de deputaten hebben er niks meer mee gedaan.
Deputaten gaan uit van vier PS van 25.000 leden. Ik denk dat het van groot belang is de afvaardiging naar de GS door kleinere eenheden te regelen. Daarom houd ik het vooralsnog bij 9. Daarom bij 11.2 'Er zijn negen particuliere synodes'.

11.3: Toevoegen: 'Dat aantal kan op 3 gesteld worden wanneer een PS bestaat uit drie classes'.

De rechtspraakfunctie is wel belangrijk. Maar de kwaliteit van uitspraak PS hangt niet af van haar omvang. Een kleine PS kan ook tot een goede uitspraak komen. Niet de omvang bepaalt de kwaliteit. De huidige PSs kunnen het goed. Door vergroting zal er minder gevoel van betrokkenheid en verantwoordelijkheid zijn.

Preses

Heeft de aanpassing van E7.3 elders ook nog consequenties?

BESPREKING RONDE 2

Br. Ziedses des Plantes

Grotere kwaliteit is mogelijk in grotere PSs. Er kan een betere afweging komen. In een grotere vijver grotere kansen op grotere vissen.

Zonder meer oud-ambtsdragers afgevaardigen is te kort door de bocht. Dan zouden ook zij die heel kort hebben gediend zonder meer in aanmerking komen.

Br. Van Leeuwen

Ik geloof niet in grote afstandelijkheid in een grote PS. Ik ben voor bestuurlijke vernieuwing. Vergelijk de synode hier, daar ervaar je ook geen afstandelijkheid.

Br. Feenstra

E7.4: taken GS. Bij b staat: zaken die op de classis niet konden worden afgehandeld. Hoe staat het met appelzaken op de PS?

Het kiezen tussen kerkrecht onderdelen geldt ook bij kerkelijke organisaties die samenwerken met andere kerkelijke denominaties. Dat is prima, maar zeg dat dan ook in de KO. Anders gaat iedereen weer het wiel uitvinden. Als het zich voordoet dan geldt dus die regel.

Ds. Tigelaar

Laat een nieuwe indeling in aantal PSs niet door de GS in de KO zetten. Het is zoals het nu is. Moet het anders, dan doen de PSs het zelf wel.

Ds. Bruijn

Misschien is het toch beter de huidige PSs te handhaven. En daar art. 49 laten functioneren. Want wat stelt de betrokkenheid voor, bijvoorbeeld van die van Groningen bij Drenthe op het niveau van de PS?

Br. Wezeman

Ik steun van harte Ophoff. Door deputaten vindt geen weging plaats. Betrokkenheid is een heel belangrijk punt in een tijd van onverbondenheid. Grotere eenheden leiden tot grotere onverbondenheid. We moeten het pleit voor PSs nieuwe stijl nu nog niet beslissen.

Maak gebruik van oud-ouderlingen. Of gaan we specifieke ouderlingen aanwijzen? Wilt u dat?

Br. Mollema

De commissie bestuurlijke effecten nam haar vertrekpunt in de onvrede met de huidige PSs. Het leeft niet, afvaardiging is moeilijk. Dat aspect verdwijnt uit de discussie. Dat is buitengewoon jammer.

Ik heb het gevoel dat deputaten heel goed omgegaan zijn met output van commissie. Oude PSs niet handhaven maar ook niet afschaffen: er tussen gaan zitten. Buitengewoon logisch. Dus niet alles bij het oude laten, want dan is alles voor niks en hebben we op de volgende synode weer hetzelfde probleem. Bij de classis ken je elkaar nog een beetje maar daarbuiten gaat het om broeders die elkaar moeten leren kennen. Het gaat niet om onverbondenheid. We moeten hier dus de deputaten volgen, anders is het werk voor niks.

Wij zijn hier doorgewinterde ouderlingen met elkaar, vier jaar op, vier jaar af. Het is heel moeilijk ouderlingen af te vaardigen die in dit ritme zitten. Actieve ouderlingen worden overbelast. We moeten niet bang zijn voor oud-ouderlingen. Geen spookbeeld ophangen van 84-jarige ouderlingen.

Br. Judels

Ik ga met ds. Bruijn mee. Onderlinge kerkelijke hulp wordt in de nieuwe situatie op drie niveaus uitgevoerd door classis-, PS- en GS-deputaten. Hoe kunnen die drie goed samenwerken? De oplossing is art. 49 weer naar de PS.

Ds. Wesseling

Ik ben niet voldoende ingewerkt in de PS-materie. Maar ik ben niet bang voor onverbondenheid door minder PSs.

Laten we het aantal PSen uit de KO halen. Daarmee behouden we flexibiliteit.

Deputaten – Br. Pel

E6.4: Br. Feenstra wil artikel over visitatoren laten vervallen. Maar het heeft wel een functie, het regelt namelijk de rechtspositie. Is dus nodig. Maar hoe zij werken dat is voor het reglement.

E7.2: Ds. Feijens procedure buitengewone synode. Wij gaan daarin mee. Door '… door de kerk die aangewezen is als samenroepende kerk' weg te laten.

E7.3: Oud-ouderlingen. Deputaten onthouden zich verder van wijzen in een bepaalde richting en geven geen advies meer.

E11: Aantal PSs. Ons voorstel is: E11.1 en E11.4 samenvoegen in een gewijzigde E11.1. Als volgt: 'De PS wijst de afgevaardigden naar de GS aan. Zij is verder uitsluitend belast met de kerkelijke rechtspraak volgens artikel F7.'

We hebben geen behoefte aan het amendement van Ophoff 1. Hoe de PS voor rechtspraak bijeenkomt, zie F6.3. Dat nu niet te regelen in E.

Deputaten – Ds. Harmannij

De PS is een lichte organisatie. Daarom moet die hier worden geregeld.

De classis vaardigt af voor de GS. De definitieve afvaardiging wordt door de PS in primi en secundi 'op een avond' samengesteld. Door deze structuur staat de afvaardiging dichter bij de kerken.

E8: Voor organisaties waarin samengewerkt wordt met b.v. CGK voldoet E8.5 voldoende. Voorbeeld: Lichtenvoorde met CGK Aalten. Ambtsdragers conformeren zich aan hun kerkverband/kerkorde. Bij conflict wordt er een keuze gemaakt. Precies als in een samenwerkingsgemeente.

Deputaten – Prof. Griffioen

Ik deel Wezemans zorg maar de PS is niet bedoeld om die weg te nemen. Mijn eigen ervaring in de PS Utrecht met drie classes is niet dat die tastbaar samenbindend werkt. Als er een probleem is in een classis dan is het wel moeilijk met twee classes verder te praten. Een grotere samenstelling zou beter uitkomen.

Br Feenstra, E7.4b. De PS heeft inhoudelijk geen taak, dus gaat ook niet over de agenda. Alleen over de agenda m.b.t. appelzaken.

Deputaten – Br. Pel

Staat een PS op grotere afstand als de omvang groeit? Wij signaleren: de PS staat al op afstand, vergelijk het met de provinciale staten in politiek. Dat zien we ook in de kerken. Meestal weten kerkleden er niets van. Dat gaat niet veranderen en dat hoeft ook niet.

De CGK ook werken met grotere ressorten. Dat werkt al sinds jaar en dag en is geen verarming. Tegelijk ook geen directe verrijking.

Br. Judels: taken van de huidige PSs, hoe kunnen we het vacuüm opvullen? Daar moet in de praktijk naar gekeken worden. Bijvoorbeeld een deel van de taken naar de classes, of ad hoc oplossen. Daarvoor moeten we de PS niet in de benen houden.

Br Feenstra

Ik trek mijn visitatie amendement in.

Ds. Feijen

Ik ga mee met de deputaten en laat het tweede deel van mijn amendement vallen.

Ds. Ophoff

Ik heb aangegeven dat ook in mijn visie de PS haar taak moet beperken tot rechtspraak. Dus zo niet alles naar de prullenbak. Ik ben blij met het nieuwe takenpakket van de PS.

Waarom dan toch nog negen PSs?

In de komende twee jaar kan misschien blijken dat we de behoefte hebben aan 6 of 7 PSs. Misschien is dat een betere variant. Nu kies ik voor de 9 bestaande.
Deputaten hebben duidelijk gemaakt dat de classes de afvaardiging naar de GS vaststelt. Dat gebeurt ook al in sommige classes. Maar in de nieuwe structuur kom je op een PS die zich uitstrekt van Dordrecht tot Den Helder en moet dan een keuze worden gemaakt op de PS?

Ik heb in 25 jaar een ontwikkeling gezien, dat op de PS mensen voor de GS worden gekozen met voorbijgaan aan de keuze door de classis. Daar is sprake van een gebrek aan betrokkenheid en verantwoordelijkheidsbesef. Dat zal met vergrote PSs worden versterkt. Men zal moeilijker aan te spreken zijn op verantwoordelijkheid. Deputaten hebben dit onvoldoende overwogen. De PS staat inderdaad op grote afstand van het grote publiek maar dat is niet zo belangrijk. Het gaat er om op die vergadering kwalitatief goede mensen af te vaardigen.

De CGK? Die had ik niet willen noemen. Waarom noemt u alleen positieve aspecten, en niet alle aspecten? Bijvoorbeeld dat sommigen never nooit niet worden afgevaardigd? Dat zou ook in de GKV kunnen gaan gebeuren. Het gaat om een visie op het kerkelijk samenleven dat hier negatieve gevolgen van ondervindt. Daarom behoud wat je hebt.

Ik heb mijn amendement op E11.1 ingetrokken gezien de wijziging van de deputaten.

BESPREKING RONDE 3

Ds. Van Benthem

Onverbondenheid wordt gevoeld en dat komt voor een belangrijk deel door onze vergadercultuur. Dat moeten we veranderen en daarom is het goed om maar 4 PSs te hebben.

Ds. Wesseling

Het gaat dus niet om het oude of nieuwe werkmodel maar alleen om 4 of 9 PSs.

Ds. Dreschler

Als we nu 9 PS handhaven dan gaan allerlei zaken nog steeds door als vroeger. Met 4 nieuwe synodes gaat het nieuwe systeem eerder werken.

Ds. Niemeijer

Als je een regel stelt, zoeken mensen altijd naar de grenzen. Is de tekst van E11 wel voldoende dichtgetimmerd? Er worden afgevaardigden aangewezen die rechtstreeks en uitsluitend belast worden met de kerkelijke rechtspraak. Maar kan een classis een PS ook met andere zaken belasten? Of kan de PS zichzelf taken toekennen?

Deputaten – Br. Pel

Is er een 'gat van Niemeijer'? We menen van niet. De zin is duidelijk genoeg.

Preses

Dat is dus de betekenis van de term 'uitsluitend belast'.

STEMMING

E3: met algemene stemmen aangenomen.

E4: met algemene stemmen aangenomen.

E5: met algemene stemmen aangenomen.

E6: amendement Feenstra: met algemene stemmen verworpen.

E6: met algemene stemmen aangenomen.

E11.1 amendement Ophoff (ingetrokken): met algemene stemmen verworpen.

E11.2 amendement Ophoff 9 PS: V08T024O03, verworpen.

Anderen aanpassingen zijn hiermee vervallen

E11: V32T01O02, aanvaard.

E7.2 amendement Feijen: met algemene stemmen verworpen.. Dus nu volgens deputaten voorstel.

E7.3 amendement Mars: V14T21O00, verworpen.

E7: met algemene stemmen aangenomen.

E8: met algemene stemmen aangenomen.

E9: met algemene stemmen aangenomen.

E10.2 generale aan synode toegevoegd: met algemene stemmen aangenomen.

E10: met algemene stemmen aangenomen.

Preses

Hoofdstuk E is hiermee vastgesteld.

HOOFDSTUK F – besluitvorming en rechtsmiddelen

(donderdag 13-09-12)

BESPREKING RONDE 1

Br. Ziedses des Plantes

F4.1: Wie is het die bezwaar kan maken, iedereen? In F7 gaat het alleen om gemeenteleden. Dat moet dan hier ook ingevuld worden.

Het woord 'aantoonbaar' wordt twee keer gebruikt. Maar dat is geen ontvankelijkheideis. Daarom kan beter worden geformuleerd: 'Een gemeentelid kan tegen een besluit van de kerkenraad bezwaar maken als … waarin hij niet kan berusten'.

F7.1 Een gemeentelid kan in beroep gaan bij de classis. Indien mijn amendement wordt aangenomen kan het hier vervallen.

F9.2 Beter 'herziene uitspraak' i.p.v. herzieningsuitspraak.

Br. Feenstra

Ik lees deze artikelen veelal met grote instemming. We hebben terecht geen aparte rechtspraakorganen zoals de PKN. Maar dat stelt wel kwaliteitseisen. De commissie Bestuurlijk Effecten constateerde dat er minder appelzaken voorkomen. Dat komt door goed werk van deputaten appelzaken. Maar ook door minder vertrouwen, dat er sprake is van eerlijke en billijke rechtspraak. In de eisen waarin die moet voldoen mis ik een in F6.2, namelijk wraking. B.v. door familiebanden. Als die mogelijkheid bestaat, zeg dat dan ook. Rechtsprekenden mogen niet betrokken zijn bij een van de partijen. Soms is dat in de praktijk wel het geval. Dus dit punt toevoegen.

Ds. Bijzet

F2.4: Bij het huidige artikel 31 kunnen kerkleden persoonlijk een besluit niet uitvoeren omwille van het geweten. Kan dat ook bij een kerkenraad?

Verder constateer ik een foutje in de doortelling.

Br Mollema

F4.1: Er zijn mannen en vrouwen in de kerk. Met 'hij' is ook 'zij' bedoeld. Dat speelt overal in de KO. Het doet weinig recht aan zusters in de kerk hier en daar. Is daar een oplossing voor?

Preses

Br. Bakker heeft de vergadering verlaten.

HOOFDSTUK F – besluitvorming en rechtsmiddelen (vervolg)

(donderdag 13-09-12)

Deputaten – Br. Pel

F2.4: Ds. Bijzet: heeft 'persoonlijk geweten' ook betrekking op de kerkenraad?

Daar gaat het om een andere situatie dan hier bedoeld. Hier gaat het om de persoonlijke uitvoering van een besluit en we maken daarbij een uitzondering voor iemand die die in zijn geweten niet kan verantwoorden. Dat zat ook al in art. 31: niet tegen geweten in binden. Als een kerkenraad een besluit niet wil uitvoeren heeft dat een veel bredere scope, een veel bredere strekking. Dan is er gevaar voor independentisme. Als een kerkenraad in de ultieme eindprocedure een besluit niet kan uitvoeren dan moet deze naar classis gaan met het probleem. Misschien kan er een modus vivendi worden gevonden. Maar dat moet hier niet geregeld worden. Hier gaat het dus om een persoonlijke zaak. Het andere probleem hoort op kerkelijke vergaderingen thuis.

F4.1 Ziedses de Plantes: naar active vorm? Dat kan, maar we verdienen er niet zoveel mee. Wel is de kring van bezwaargerechtigden belangrijk. Deputaten willen die niet te strikt beperken tot alleen het kerklid. Misschien zijn er soms bezwaren uit een andere kerkelijke gemeente. Bijvoorbeeld als iemand aan het Avondmaal gaat terwijl een familielid in een andere gemeente weet dat deze persoon in onmin leeft met een iemand in die gemeente. Dan moet melding daarvan niet a priori worden uitgesloten.

Ook een niet-kerkelijke buurman van een kerkenraadslid zou iets kunnen melden. We zouden dan tekort doen door deze a priori onontvankelijk te verklaren. Wel moeten we voorzichtig zijn, maar ook weer niet teveel toeknijpen. Anders gaat men naar de wereldlijke rechter.
Er is toch wel een kring genoemd. In F7.1 staat 'gemeentelid dat bezwaar heeft ingesteld'. Ons voorstel is te formuleren: '…door een gemeentlid of door iemand die persoonlijk belanghebbende is bij het besluit'.

F4.1: Is 'aantoonbaar' nodig? Vergelijk dit met het oude 'tenzij bewezen wordt dat'. De plicht tot aantonen ligt bij bezwaarde.

F4.1c: Kan 'niet berusten' worden gemist? Kan, maar de uitdrukking is wel waardevol. Het wil de bezwaarde het bewustzijn meegeven dat berusten kan, 'de andere wang toekeren'. Bij persoonlijk onrecht dat dragen en geen beroep doen op de kerkenraad.

De komma moet weg.

Hij/zij. We hebben ooit gekozen voor de hij-vorm. Soms is 'hij' 'hij', denk aan de ambten. Soms moet je er ook 'zij' bij denken. Het demonstreert de beperktheid van de taal.

F6.2: Br. Feenstra. Rechtspraak moet wel zuiver verlopen. Daarom willen we aan F6.2 'onpartijdige' toevoegen. Er moeten geen relaties doorheen lopen.

F7.1: Kan het laatste gedeelte vervallen? F4 is uitgebreid. We willen dit handhaven.

F9.2: 'Herzieningsuitspraak' door 'Herziene uitspraak' vervangen? Het wordt heeft een specifieke kleur gekregen, dus handhaven.

F6.2: Moet zijn 'generale' synode.

AMENDEMENTEN

Ds. Bijzet

Ik zou liever nog even doorvragen maar dat kan nu niet meer.

In F2.4 moet de kerkenraad uiteindelijk naar de classis, zeggen de deputaten. Waar vind je dat terug? Want dit is art. 31. Een kerkenraad kan een generale synodebesluit niet uitvoeren. Ik heb de neiging te zeggen: dan terug naar de GS terug. Volgens de deputaten moet de kerkenraad naar de classis.

Mijn amendement is: 'iemand … geweten' vervangen door 'kerkleden of een kerkenraad worden verlangd als dit hun in hun geweten …'. Verder moet dan 'De betrokkene dient….' vervangen worden door 'In dit geval dienen zij …'.

Br. Feenstra

Ben zeer erkentelijk voor wijziging, maar ik zou toch graag benoemd zien wat onder onpartijdig wordt verstaan. Daarom wil ik toevoegen 'i - Het recht van wraking van leden van de rechtsprekende vergadering'.

BESPREKING RONDE 2

Ds. Dreschler

Het gaat in F4.1 niet alleen om belanghebbenden.

Br. Wezeman

Bij F4.1: reacties van buiten tegen de kerkenraad. Denk in dit verband aan het misbruik in de roomse kerk. Daarbij blijkt een sterke maatschappelijke gerichtheid. Een artikel als F4.1 zal men gaan gebruiken. En dan gaat het wellicht ook over dingen die in de maatschappelijk niet ongebruikelijk zijn maar in de kerk niet kunnen. Je moet er niet aan denken dat men dit allemaal via F4.1 op tafel krijgt. Hoe gaan we daarmee om?

Deputaten – Br. Pel

We ontraden het amendement Bijzet. In de huidige KO wordt de kerkenraad ook niet als tweede instantie genoemd. Het is niet goed in de basisregeling kerkelijke besluitvaardigheid te legitimeren dat een kerkenraad een besluit niet hoeft uit te voeren. Dan wordt independentisme in de hand gewerkt.

Er zijn betere mogeljkheden. In Uithuizermeden was een probleem met doop van geadopteerde kinderen. Dan ga je naar de classis en legt daar het probleem neer. We blijven beperken tot één categorie dus alleen personen.

We nemen amendement Feenstra over om 'wraking' toe te voegen: 'het recht van wraking van leden van de rechtsprekende vergadering'.

T.a.v. br. Wezeman: We maken onderscheid tussen categorieën. Wie mag bij een kerkenraadsvergadering bezwaar indienen. Dat zijn de eigen gemeenteleden maar willen ook niet helemaal uitsluiten dat een niet-kerkelijke dat kan. Dan moeten we niet zeggen: daar hebben geen boodschap aan, los het zelf maar op.

Iets anders is als er bijvoorbeeld sprake is van diefstal. Dan is het strafrecht van toepassing. Daar zijn kerkleden niet immuun voor. Er zijn twee lijnen: kerkelijk tuchtrecht en en de strafwet op basis waarvan vervolgd kan worden. De kerk mag eigen kerkrecht beoefenen tenzij het gaat om iets dat in strijd is met de wet.

Deputaten – Prof. Te Velde

Een voorbeeld. Iemand was weduwnaar geworden, en had twee kinderen. Hij onttrekt zich en wordt hervormd. De kerkenraad vindt dat zijn minderjarige kinderen vrijgemaakt blijven. Deze onttrokken broeder maakt daar bezwaar tegen bij zijn vroegere kerkenraad. Maar die oordeelt dat zijn bezwaar niet ontvankelijk is. Dus moest het via classis rechtgetrokken worden.

Ander voorbeeld. Een broeder komt op tal voor ouderling. Twee schoonzussen elders weten het een en ander van deze broeder en vinden niet dat hij 'vooraan kan zitten' en dienen daarom een bezwaar in bij zijn kerkenraad. Maar de kerkenraad oordeelt dat zij niet ontvankelijk zijn omdat ze niet tot de gemeente behoren. Ze moeten het maar met zwager zelf oplossen.

Het punt is dus wel belangrijk.

Ds. Bijzet

Ik trek mijn amendement in.

Denk aan art. 31, kan het niet duidelijker ergens anders worden omschreven? Het is me teveel om dit nu via een amendement te regelen.

Br. Feenstra

Ga akkoord met formulering van deputaten. Het laatste stuk kan weg.

STEMMING

F1: met algemene stemmen aangenomen.

F2: met algemene stemmen aangenomen.

F4 aanpassing 'door een gemeentelid …': met algemene stemmen aangenomen.

F5: met algemene stemmen aangenomen.

F6: met algemene stemmen aangenomen.

F7: met algemene stemmen aangenomen.

F8: met algemene stemmen aangenomen.

F9: met algemene stemmen aangenomen.

F10: met algemene stemmen aangenomen.

F11: met algemene stemmen aangenomen.

F12: met algemene stemmen aangenomen.

Preses

Hoofdstuk F is hiermee vastgesteld.

Wordt vervolgd

BIJLAGEN

Voor de volgende teksten click op het gewenste onderdeel:

- Werkorde 3 (WO3)
- WO1+WO2+WO3 met Memorie van Toelichting 3
- Kerkorde in eerste lezing