Synodeverslag week 21 - Kerk en Eenheid 5a/Revisieverzoeken
D.J. Bolt
25-06-11
Er lagen revisieverzoeken van de GKv Amersfoort-West en GKv Katwijk op de synode ter behandeling op 27 mei 2011.
Katwijk ontdekte dat in de regelingen van de synode Zwolle-Zuid 2008, (art.109, besluit 5b) een cruciale bepaling voor samenwerkingsgemeenten ontbreekt, namelijk dat geen samenwerkingsgemeente mag worden gevormd als er sprake is van openstelling van regeerambten voor vrouwen, zie bijlage 1. Dit punt is kerkscheidend.
Amersfoort-West probeert opnieuw een synode te bewegen eenheidsgemeenten te mogen vormen, bv. met gemeenten van NGK en/of CGK. In zulke feitelijke gefuseerde gemeenschappen, verbonden met verschillende kerkverbanden, is er geen onderscheid meer tussen de leden wat kerkelijke afkomst betreft, zie bijlage 3.
De commissie Fryslân bereidde de conceptvoorstellen voor, zie bijlage 2 en 3.
Aan de besprekingen werd ook deelgenomen door adviseur prof.dr. M. te Velde.
Kerkelijke eenheid - Revisieverzoeken
Commissie - Ds. Nap
De revisievraag van GKv Katwijk betreft een willekeurig element in de verhouding tussen kerken. Daarom raden wij af er aan te voldoen. [zie bijlage 2]
GKv Amersfoort-West vroeg eenheidsgemeenten toe te staan [zie bijlage 3]. Maar op de synoden van Amersfoort-Centrum en Zwolle-Zuid is daar in deze cruciale fase van kerkelijke ontwikkelingen geen ruimte voor geboden. Als we dat nu veranderen trekken we een steen uit de muur. Daarom ook nu nog geen eenheidsgemeente toestaan.
Voor knelpunten moet een oplossing gevonden worden. Laten we deputaten nog eens vragen daar naar te kijken.
BESPREKING RONDE 1
Br. Feenstra
Amersfoort-Centrum verwees voor een oplossing van praktische knelpunten door naar de deputaten. Dat was een heel goede gedachte. Maar persoonlijk kan ik niets bedenken om de problemen op te lossen. Hebben de deputaten misschien iets in gedachten? Waar moeten we dan aan denken?
Br. Bondt
Er zijn praktische oplossingen. In Deventer blijven leden gewoon lid van hun kerkverbanden. Nieuwe leden moeten daaruit kiezen. Dat is een praktische oplossing. Ik vind eigenlijk dat Amersfoort-West een probleem creëért.
Ds. Oostland
Betreft de vraag van Katwijk een willekeurig element? Het gaat toch om afbreuk aan het Woord van God? Kan de commissie dit toelichten?
Br. Ziedses des Plantes
Hebben onze kerken in het verleden ooit een uitspraak gedaan over de situatie die Katwijk noemt?
Ds. Scherff
Het is jammer voor Amersfoort dat er nog geen landelijke eenheid is.
Ds. Gunnink
Kan Katwijk niet wat royaler beantwoord worden? Onze reactie is nu wat formeel.
Adviseur - Prof. Te Velde
Amersfoort-West roert een algemeen punt aan, maar de generale synoden reageerden tamelijk formeel, als "…heeft niet aangetoond dat…". Afgelopen jaren is Amersfoorts vraag terecht steeds opnieuw gesteld. En elke drie jaar kijken we weer, hoe ver we zijn. Terecht dat deze vraag dus weer komt. Dan is een inhoudelijke reactie nodig. Temeer omdat we hierbij Joh. 17 aanhalen. Als een gemeente zover is op de weg van eenheid dan moeten we meer zeggen dan 'dat wij nog niet zover zijn'. Schilder heeft geleerd dat oecumenische ontwikkelingen ons in de crisis brengen, dat geldt ook voor onze regelingen. Deventer en Amersfoort zijn onze voortrekkers. 'We verblijden ons', moet de toon zijn. Niet praten over "wildgroei" en "onduidelijkheid", dat soort woorden. Er moet een betere argumentatie komen.
Zendings- en samenwerkingsgemeenten moeten wel uit elkaar worden gehouden. Er zijn al regelingen voor de laatste.
De besluitonderdelen 1a en 1 b zijn niet consistent.
"Niet aangetoond dat…" in de grond van besluit kan beter positief getoonzet worden. Bovendien is de GS bevoegd om regelingen aan te passen, dat is niet buiten de orde.
Voor zendingsgemeenten moet nog even worden nagedacht hoe een en ander te realiseren. Vraag het eerst aan de classis. Dan kan met advies van DKE, ASE etc. een oplossing worden gevonden.
De grond bij besluit 2 (een nieuwe zaak) past wel bij de zendingsgemeente maar weer niet bij een samenwerkingsgemeente.
Ds. Harmannij
De vraag van Amersfoort is sympathiek. Twee keer hadden ze synoden niet mee. Het nieuwe punt is nu (wel al genoemd in 2008) dat het niet gaat om een situatie van nieuw ingekomen leden, maar om leden van een gemeente ontstaan uit een stichtingsproject. Dan kan je het niet maken te vragen of je vrijgemaakt of christelijk gereformeerd wilt worden. Dat kun je de mensen niet aandoen. Ik ben blij met die situatie daar en we moeten niet proberen die te proppen in ons stramien. Leg de brief bij DKE neer en kom over drie jaar terug met een goede oplossing.
Ds. Feenstra
Ik juich de vraag van A'foort toe. Ik begrijp alle argumenten maar plaatselijke en landelijke eenheid sporen niet met elkaar. Daarom moeten we dit van onderaf aanpakken om wat te laten gebeuren. Er ligt hier een unieke kans. Daar moet je dus de regelingen maar voor aanpassen. Feitelijk betekent het een groeimodel creëren dat zijn eigen effecten heeft.
Commissie - Ds. Nap
Katwijk en "willekeurig". Er zijn nu al een aantal bepalingen. Met "willekeurig" is bedoeld dat er nog wel meer dingen zijn die kunnen worden bevraagd. Bijvoorbeeld over uitspraken van synoden in het verleden, het standpunt m.b.t. vrouwen in de ambten. Maar dit is inhoudelijk al in de contacten aan de orde. Daarom is het hier niet nodig daarover te beslissen.
Wat Amersfoort betreft. Het is mooi te merken hoe er geworsteld wordt met vragen waar ook wij tegen aan zijn gelopen. Dat zijn mooie ontwikkelingen. Regelingen kennen praktische beperkingen. Wij hebben gedacht de voorzichtige weg te kiezen, en geen steen uit de muur te halen. Er zijn geen duidelijke redenen waarom in deze fase veranderingen nodig zouden zijn.
We zullen in de volgende ronde nog een wat aangepaste tekst voorstellen, om het concept van de eenheidsgemeente te ondersteunen en de regelingen kritisch tegen het licht te houden.
Preses
Probeer nog nieuwe tekst te maken.
Commissie - Ds. Nap
We stellen voor de brief van A'foort in handen van DKE te geven zodat er aangepaste regelingen kunnen worden bedacht waarmee A'foort verder kan.
Ds. Ophoff
De vraag moet beantwoord worden zodat A'foort er mee geholpen is. A'foort kan lokaal met de classiskerken een en ander regelen. Waarom moeten wíj dat doen? Ik zou het besluit er mee willen aanvullen dat allereerst de classiskerken een oplossing moeten vinden. Daarbij kan DKE faciliterend helpen. Dus niet doorschuiven naar de volgende synode. Ze kunnen het zelf daar oplossen en maatregelen nemen.
De gang van zaken tot nu toe is onbevredigend. We moeten hier heel snel op te reageren met een andere benadering.
Preses
Dit punt is nog helemaal niet aan de orde geweest. We gaan nu in een heel andere richting.
Ds. Ophoff
Er is al wel door Te Velde en Harmannij in die richting gewezen en de commissie is met een toegespitste benadering gekomen.
Preses
Ik geef hier ruimte voor. We zullen hier later verder over handelen.
[behandeling verdaagd i.v.m. de komst van NGK-afgevaardigden]
BIJLAGEN
Bijlage 1
Brief van GKv Katwijk aan de synode te Harderwijk 2011
2 juni 2010
re: samenwerkingsgemeenten
GeachteSynode,
De synode Zwolle-Zuid 2008, art.109, besluit 5b gaf nadere bepalingen voor samenwerkingsgemeenten. Wij menen dat een cruciale bepaling hierin ontbreekt en vragen derhalve revisie van deze bepalingen door middel van een toevoeging, nl. dat geen enkel samenwerkingsgemeente behoort te ontstaan met een gemeente die regeerambten opengesteld heeft voor vrouwen.
Wij achten de vrouw in het regeerambt een teken van ernstige afbreuk aan het ontzag voor Gods Woord en daarom ook kerkscheidend. Met andere woorden, wij achten de fase van een samenwerkingsgemeente een stap te ver, wanneer op dit punt geen schriftuurlijke eensgezindheid is. Wij hopen en bidden dat u hier ook zo over denkt en deze toevoeging wilt aanbrengen.
U Gods wijsheid en zegen biddende, verblijf ik namens de kerkeraad,
wg scriba A. J. Heemskerk
Bijlage 2 - Conceptvoorstel revisieverzoek Katwijk
Revisie Commissie Fryslân
Materiaal:
brief van de Gereformeerde Kerk te Katwijk d.d. 02-06-2010, waarin ze revisie vraagt van de bepalingen voor ‘samenwerkingsgemeenten’ en ervoor pleit dat een cruciale bepaling wordt toegevoegd, namelijk dat geen enkele samenwerkingsgemeente behoort te ontstaan met een gemeente die regeerambten opengesteld heeft voor vrouwen.
Besluit:
niet aan het verzoek te voldoen.
Grond:
de bestaande bepalingen (Acta Zwolle-Zuid, artikel 109, besluit 5b) zijn van algemene aard en zijn als zodanig voldoende als voorwaarden voor de vorming van samenwerkingsgemeenten. Een uitbreiding met voorwaarden van meer bijzonder karakter is niet passend en ook niet nodig.
Bijlage 3 - Commissierapport revisieverzoek Amersfoort-West
Revisieverzoek Amersfoort-West (71-R-2) m.b.t. GS Amersfoort-Centrum 2005 artikel 132 besluit 3; GS Zwolle-Zuid 2008 artikel 109 besluit 4
1. Inleiding.
De kerk van Amersfoort-West verzoekt:
1. Uit de regelingen voor plaatselijk contact en samenwerking (vastgesteld door GS Amersfoort-C 2005) de bepaling te laten vervallen dat kerken uit verschillende kerkverbanden niet mogen overgaan tot de vorming van één gemeente.
2. Bepalingen vast te stellen die het mogelijk maken dat zendingsgemeenten en
samenwerkingsgemeenten volledig deel gaan uitmaken van meer dan één kerkverband en de te vormen eenheidsgemeenten te dienen met ondersteunende regelgeving.
3. Ruimte te creëren voor een aparte status voor zendingsgemeenten en
samenwerkingsgemeenten met extra kerkordelijke ruimte.
We hebben van de kerk van Amersfoort-West geen reactie ontvangen op de haar door ons geboden mogelijkheid, nog een toelichting te geven op de ingezonden brief.
Als we het goed zien, behelst de brief een revisieverzoek en een nieuw verzoek.
2.1. De kwestie.
De kerk van Amersfoort-West wil allereerst uit de Regelingen voor plaatselijk contact en samenwerking de bepaling laten vervallen, dat kerken uit verschillende kerkverbanden niet mogen overgaan tot de vorming van eenheidsgemeenten, die volledig deel uitmaken van meer dan één kerkverband.
Dit is wat de kerk betreft urgent in verband met de toekomst van Grace Church in Amersfoort. Grace Church is als zendingsgemeente een gezamenlijke gemeentestichting van de plaatselijke CGK en de GKv’s, in 2009 officieel gestart als wijkgemeente van zowel de Christelijke Gereformeerde Ichthuskerk als de GKv Amersfoort-West (de ‘moeders’). Grace Church is dus zowel een samenwerkingsgemeente als een zendingsgemeente en maakt bovendien deel uit van ICF Amersfoort. (Welke de implicaties zijn van de laatste opmerking, kunnen wij niet beoordelen.)
De brief levert dus kritiek op wat door de GS Amersfoort 2005 is vastgesteld en door GS Zwolle-Zuid werd bevestigd.
De GS Amersfoort-Centrum sprak uit (artikel 132, besluit 3 Regeling voor plaatselijk contact met een Christelijke Gereformeerde Kerk):
‘Het realiseren van vergaande vormen van kerkelijke gemeenschap op plaatselijk niveau, bij het ontbreken van een dergelijke gemeenschap in landelijk verband, behoort een extra prikkel te zijn om te blijven verlangen naar en te werken aan volledige geestelijke eenheid van beide kerkverbanden. Daarom dienen beide kerken toe te zeggen zich daarvoor in eigen kerkverband in te zetten. Ook is plaatselijke samenwerking in deze situatie beperkt en incompleet, hebben de vormen van samenwerking slechts een plaatselijke geldigheid en zal niet worden overgegaan tot de vorming van één gemeente’.
GS Zwolle-Zuid (art. 109, besluit 4) sprak uit,
‘b. dat ook in een samenwerkingsgemeente wordt gevonden wat essentieel is voor kerkelijke eenheid: de gemeenschap der heiligen, het gezamenlijk vieren van het avondmaal, het voorgaan van elkaars dienaren in de bediening van het Woord en de sacramenten;
c. dat de regelingen voor plaatselijk contact en samenwerking, die vastgesteld zijn door de Generale Synode van Amersfoort-Centrum 2005, hiervoor steun en ruimte bieden;
d. dat kerken die bijzondere vormen van gemeentestichting begeleiden ten aanzien van de aansluiting bij een kerkverband zullen handelen naar de onder 4c genoemde regelingen, voorzover die in hun situatie van toepassing zijn’.
Met als gronden (o.a.):
2. op grond van de Schrift kan gesteld worden dat kerkelijke eenheid in de plaatselijke gemeente wordt gevonden. De Schrift laat ook zien dat de gemeenschap der heiligen verder strekt dan de locale gemeente. Daarom moet eenheid die de Here plaatselijk en landelijk geeft niet op elkaar in mindering worden gebracht;
3. in de situatie van gemeentestichting ligt het vormen van een samenwerkingsgemeente niet voor de hand. Verwacht mag worden dat de kerken die deze gemeentestichting begeleiden ook in hun situatie rekening houden met genoemde onder 2;
4. van samenwerkingsgemeenten gaat een sterke prikkel uit om te komen tot landelijke eenheid.
2.2. Revisie?
De kerk van Amersfoort-West vindt dat Zwolle-Zuid plaatselijke en landelijke eenheid met elkaar in concurrentie heeft gebracht en ze bestrijdt dat plaatselijke eenheid, mits goed ingekaderd, een bedreiging vormt voor landelijke eenheid; van een eenheidsgemeente gaat juist een sterkere prikkel tot landelijk een-worden uit. Ze vindt het hanteren van gescheiden ledenbestanden gekunsteld. En ze oordeelt dat Zwolle-Zuid niet helder is in besluit 4d: in welke situaties zijn de regelingen wel of niet toepasbaar?
Amersfoort-West heeft deze verzoeken al eerder ter kennis gebracht van deputaten Kerkelijke Eenheid. In een reactie hebben deputaten enerzijds begrip voor het verzoek van de kerk en onderkennen zij ook de arbitraire scheiding van ledenbestanden. Anderzijds voeren ze aan dat het blijven onderscheiden in GKv- en CGK-leden toch niet zo’n groot probleem hoeft te zijn. Omdat het nu een keer zo is, dat de CGK het federatief groeimodel hebben afgewezen, kunnen we plaatselijk niet vol gas gaan.
Daarom ook hebben deputaten, nadat zij op de GS van Zwolle-Zuid hun voorstel met dezelfde strekking afgewezen zagen worden, een vaststelling van ‘Richtlijnen voor de vorming van een eenheidsgemeente’ geparkeerd, omdat een eenheidsgemeente nu niet strookt met de kerkordelijke bepalingen en de generaal-synodale regelgeving van CGK en GKv (bijlage 7a, Rapport DKE, pag. 43). Zij kiezen voor de praktische weg.
Draagt Amersfoort-West voldoende aan om de bepaling, geen eenheidsgemeente te vormen in te trekken? Van belang is dan een antwoord op de vraag of en waar precies de bestaande bepaling knelt en tot onwerkbare situaties leidt. Het valt op dat Amersfoort-West eigenlijk één zaak noemt: de kwestie van de gescheiden ledenbestanden.
Op papier is de regeling lekker overzichtelijk.
Tegelijk voelen we de schoen wringen bij nieuw-ingekomen leden die vanuit hun achtergrond geen enkele binding hebben met de kerken die een samenwerkingsgemeente zijn gaan vormen (‘Model voor de vorming van een samenwerkingsgemeente’ 2b, lid 3). Het lijkt ons dat een administratieve indeling bij één van de bestaande kerkverbanden helemaal kunstmatig en onzinnig is bij deze nieuwe leden.
Daarom is ons voorstel dat deputaten een oplossing voor dit probleem gaan verzinnen. Ze gaan onderzoeken of binnen het vaststaande kader ruimte is voor een nieuwe categorie. Aan de komende GS leggen ze een op het betreffende onderdeel aangepast ‘Model voor de vorming van een samenwerkingsgemeente’ voor.
Laat deputaten een regeling bedenken voor deze nieuwe leden met betrekking tot quotum-afdracht, recht van bezwaar en beroep (welke kerkelijke weg moeten de nieuwe leden afleggen?), ambtsdragers en kerkverband, etc. Bij het ontstaan van een derde ‘smaldeel’ doemen immers nieuwe vragen op.
<
Hierbij moet wel het uitgangspunt intact blijven: in verband met wildgroei en onduidelijkheid moet in de huidige fase ‘plaatselijk’ niet te ver voorlopen op ‘landelijk’. Amersfoort-West heeft geen argumenten aangedragen op grond waarvan dat uitgangspunt losgelaten kan worden.
Kortom: wij oordelen dat om de praktische knelpunten op te lossen, het niet nodig is om het besluit van Amersfoort-Centrum 2005 in te trekken. We stellen dan ook voor om aan het revisieverzoek niet te voldoen. Daarmee is tegelijk een negatief antwoord gegeven op het verzoek onder 2.
2.3. Verzoek om meer kerkrechtelijke ruimte.
Als Amersfoort-West onder 3. met verwijzing naar de situatie bij de CGK verzoekt om een status aparte en meer ruimte voor zendings- en samenwerkingsgemeenten, is dat volgens ons een compleet nieuwe zaak, waarover de GS geen uitspraak kan doen, aangezien die niet in de ordelijke weg ter tafel is gekomen.
Conceptbesluiten
Materiaal:
brief van de Gereformeerde Kerk te Amersfoort-West d.d. 18-10-10, waarin gevraagd wordt:
Besluit 1:
Grond:
de kerk van Amersfoort-West heeft niet aangetoond dat het nog niet toestaan van de vorming van eenheidsgemeenten tot onwerkbare situaties leidt en dat de huidige regelgeving op alle punten niet voldoet.
Besluit 2:
aan het verzoek onder 3 niet te voldoen.
Grond:
het betreft hier een nieuwe zaak die langs de kerkelijke weg aan de orde gesteld had moeten worden.